GASLIGHTING LÀ GÌ ? 10 DẤU HIỆU NHẬN BIẾT GASLIGHTING CHỐN CÔNG SỞ

Gaslighting, hay thao túng tâm lý, là một hình thức lạm dụng tâm lý và cảm xúc. Đây là hiện tượng thường gặp trong nhiều mối quan hệ khác nhau và nó gây ra những tác động tiêu cực đáng kể đối với tâm trạng và sức khỏe tinh thần của người bị ảnh hưởng. Dù gaslighting đã được nhắc đến nhiều hơn trong thời gian gần đây, đặc biệt là trong môi trường công sở, nó vẫn còn là một thuật ngữ khá mới và nhiều người chưa thực sự hiểu rõ. Do đó, việc tìm hiểu kỹ lưỡng về gaslighting là rất quan trọng, hãy để Biluxury giúp bạn nhận biết dấu hiệu và bảo vệ bản thân khỏi những tác động của nó nhé !

1. Gaslighting là gì?

Gaslighting là một hình thức thao túng tâm lý, trong đó người thủ phạm sử dụng các câu chuyện không đúng sự thật một cách liên tục để làm cho nạn nhân bắt đầu nghi ngờ về khả năng nhận thức và đánh giá sự thật của chính họ, cũng như giá trị và tự tin của bản thân. Phương pháp này không chỉ được sử dụng trong mối quan hệ cá nhân mà còn có thể ảnh hưởng đến bạn bè, gia đình và thậm chí là đồng nghiệp. Gaslighting có thể gây ra tác động nghiêm trọng lên sức khỏe tinh thần, làm suy giảm lòng tự trọng và khả năng phản kháng của nạn nhân.

Nếu bạn cảm thấy mình đang bị thao túng tâm lý thông qua gaslighting, điều quan trọng là phải tìm cách đối thoại với người gây ra hoặc tìm kiếm sự hỗ trợ từ cấp quản lý hoặc đồng nghiệp để có thể giải quyết và thoát khỏi tình huống này.

2. Nguồn gốc của gaslighting

Thuật ngữ "gaslight" xuất phát từ vở kịch "Gas Light" năm 1938, mô tả việc nhân vật Jack Manningham thực hiện bạo hành tâm lý một cách có hệ thống đối với vợ mình, Bella Manningham. Trong vở kịch, Jack sử dụng đèn ga để tìm kiếm báu vật ẩn nấp trong gác xép của ngôi nhà, khiến ánh sáng đèn trở nên mờ dần. Khi Bella nhận thấy điều này và bắt đầu nghi ngờ, Jack phủ nhận và nói rằng Bella chỉ đang tưởng tượng mà thôi. Hành động này là một ví dụ điển hình của gaslighting, khiến nạn nhân trở nên tự nghi ngờ về cảm xúc, nhận thức và khả năng tự quyết của mình.

Qua quá trình này, kẻ bạo hành như Jack Manningham có thể giành được quyền lực và kiểm soát hoàn toàn nạn nhân. Gaslighting là một hình thức bạo hành tâm lý đặc biệt nguy hiểm vì nó khiến nạn nhân mất đi khả năng tin tưởng vào chính mình, làm tăng khó khăn trong việc nhận ra và thoát khỏi mối quan hệ độc hại.

3. Nguyên nhân của hành động Gaslighting

Sau khi hiểu rõ gaslighting là gì, có một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến việc này bao gồm:

3.1 Mong muốn kiểm soát và quyền lực

 Người thao túng thường muốn duy trì hoặc gia tăng quyền lực và sự kiểm soát trong mối quan hệ. Họ sử dụng gaslighting như một công cụ để đàn áp và kiểm soát đối tác hoặc người khác, làm cho nạn nhân mất khả năng phản biện và phụ thuộc vào họ.

3.2 Tâm lý phức tạp

 Một số người có thể thực hiện gaslighting do những vấn đề tâm lý phức tạp, như những trải nghiệm chấn thương trong quá khứ hoặc các vấn đề liên quan đến hình ảnh bản thân và cách họ muốn được nhìn nhận. Đây có thể là cách họ tự vệ hoặc xử lý với những cảm xúc tiêu cực của mình.

3.3 Môi trường xã hội và văn hóa

 Môi trường xã hội và văn hóa cũng có thể tạo điều kiện hoặc thúc đẩy hành vi gaslighting. Trong một số nền văn hóa hoặc cộng đồng có sự chấp nhận hoặc không rõ ràng về quyền lực và sự kiểm soát, hành vi gaslighting có thể được xem là bình thường hoặc thậm chí được khuyến khích như một cách để duy trì trật tự hoặc quyền lực.

4. Dấu hiệu của gaslighting 

4.1 Những lời nói và hành động thường thấy khi bị gaslight

 Gaslighting thường bắt đầu với lời nói. Người thực hiện sẽ làm cho bạn nghi ngờ bản thân mình, mất phương hướng trong suy nghĩ và cuối cùng nghe theo họ. Một số câu nói điển hình của người gaslight có thể là "Tớ lo cho cậu thôi", "Anh chưa bao giờ nói vậy cả, em nhớ nhầm rồi" hoặc "Sao cậu lại suy nghĩ nhiều thế, chuyện đó chẳng có gì to tát".

4.2 Liên tục đổ lỗi

Một hình thức thao túng khác là luôn đổ lỗi cho người khác để rũ bỏ trách nhiệm. Trong môi trường gia đình, đôi khi phụ huynh đổ lỗi cho con cái, còn tại nơi làm việc, có thể bạn sẽ gặp phải tình huống mình không sai nhưng vẫn phải chịu trách nhiệm.

4.3 Bẻ cong sự thật

 Gaslighting còn bao gồm việc xuyên tạc sự thật, nói ngược lại hoặc phủ nhận những gì đã xảy ra, khiến nạn nhân tự hỏi rằng liệu họ có phải là người sai. Đôi khi, ngay cả thái độ làm việc tích cực của bạn cũng có thể bị quay lý lẽ thành tiêu cực. Đây là chiêu thức khiến nạn nhân cảm thấy bản thân luôn sai lầm và mất khả năng tin vào nhận thức của mình.

4.4 Làm bạn nghi ngờ giá trị bản thân

 Khi người khác, có thể là đồng nghiệp hay sếp, phản hồi với những lời lẽ làm bạn cảm thấy mình phiền phức, yếu kém hoặc không quan trọng khi bạn hỏi họ về công việc, đó cũng là một hình thức gaslighting. Bạn bắt đầu nghi ngờ vào năng lực và giá trị của mình trong tập thể.

4.5 Họ hay "quên"

 Gaslighting cũng có thể thể hiện qua việc người khác cố tình "quên" những thông tin quan trọng hoặc công việc bạn đã thực hiện. Điều này khiến bạn không thể chất vấn họ về những việc họ cần chịu trách nhiệm hoặc làm giảm nhẹ giá trị và nỗ lực của bạn.

4.6 Liên tục chỉ trích

 Nếu bạn liên tục nhận được chỉ trích mà không có lời khuyên hay ý kiến xây dựng, có thể bạn đang bị gaslighting. Điều này gây tổn thương lòng tự trọng và làm bạn thất vọng, cảm thấy dù cố gắng thế nào cũng không được đánh giá cao.

4.7 Lấy sự quan tâm làm lý do biện hộ

 Một số người thao túng tâm lý sẽ sử dụng "sự quan tâm" như một cách để biện minh cho hành vi gaslighting của mình. Họ có thể nói rằng họ chỉ làm như vậy vì lo lắng cho bạn, nhưng thực tế là họ đang cố gắng kiểm soát hoặc thao túng bạn.

4.8 Người khác liên tục bàn tán tiêu cực về bạn

Một dấu hiệu của việc bạn đang là nạn nhân của thao túng tâm lý là khi bạn phát hiện ra người khác thường xuyên nói xấu hoặc lan truyền những thông tin tiêu cực về bạn. Người thao túng có thể đưa ra những lời đồn thổi không đúng sự thật để làm cho người khác quay lưng lại với bạn, khiến bạn cảm thấy cô lập và tự nghi ngờ về bản thân.

4.9 Bạn dần bị loại bỏ khỏi dự án và quyết định quan trọng

 Bắt đầu từ việc "quên" thông báo hoặc liên tục không đưa bạn vào những dự án hoặc quyết định quan trọng, bạn có thể thấy vai trò và sự tham gia của mình trong công việc hoặc nhóm dần bị giảm sút. Điều này có thể là một dấu hiệu cho thấy bạn đang bị thao túng tâm lý và bị loại bỏ khỏi các quyết định quan trọng, khiến bạn cảm thấy mình không còn giá trị hoặc quan trọng.

5. Hậu quả của gaslighting đối với nạn nhân 

5.1 Quyết định nhằm làm hài lòng người khác

 Bạn có thể bắt đầu đưa ra quyết định không phải vì bản thân mình mà chỉ để làm hài lòng người thao túng bạn.

5.2 Hay xin lỗi không đúng lúc

Bạn có thể thấy mình thường xuyên xin lỗi, ngay cả khi không phải là người có lỗi.

5.3 Nghi ngờ quyết định của mình

 Bạn liên tục tự hỏi liệu quyết định của mình có đúng hay không, không còn tự tin vào nhận định của bản thân.

5.4 Suy xét lại hành động của mình

 Bạn thường xuyên kiểm tra lại từng hành động hoặc lời nói của mình để xác định xem đã làm đúng hay chưa.

5.5 Mất hứng thú với hoạt động yêu thích

 Bạn có thể cảm thấy mất đi niềm vui và hứng thú với những sở thích hoặc hoạt động mà trước đây bạn từng thích.

5.6 Cảm giác giá trị bản thân lung lay

 Bạn có thể cảm thấy mình không có giá trị nếu không làm theo ý người khác, dẫn đến cảm giác không chắc chắn về bản thân.

6. Giải pháp tránh khỏi Gaslighting

Để tránh trở thành nạn nhân của gaslighting và không bị lún sâu vào các hậu quả tâm lý nặng nề, bạn có thể thực hiện những cách sau:

6.1 Làm ngơ trước động thái của người thao túng

 Hãy nhớ rằng mục đích của người thao túng là làm cho bạn mất lòng tin và cảm thấy tự ti. Thay vì cố gắng tìm hiểu tại sao họ lại muốn thao túng bạn, hãy tập trung vào việc chăm sóc bản thân và bỏ qua những ảnh hưởng tiêu cực từ họ. Bằng cách không để những hành động và lời nói của họ ảnh hưởng đến bạn, bạn sẽ giảm thiểu được sự kiểm soát họ có thể có đối với bạn.

6.2 Quản lý công việc tốt hơn

 Trong môi trường công sở, việc quản lý tốt công việc và lưu trữ các bằng chứng về những gì bạn đã làm sẽ giúp bạn chống lại những lời bịa đặt và chỉ trích không công bằng. Hãy giữ lại tài liệu, email, và bất kỳ thông tin nào liên quan đến công việc bạn đã thực hiện để bạn có thể bảo vệ mình khi cần thiết và tránh bị thao túng bằng những lời vu khống không có căn cứ.

6.3 Nhờ sự giúp đỡ của người khác

 Tìm kiếm sự hỗ trợ từ những người đồng nghiệp hoặc bạn bè mà bạn tin tưởng. Khi ai đó cố gắng thao túng bằng cách chỉ trích công việc của bạn, hãy nhờ người có kinh nghiệm hoặc am hiểu để đánh giá công việc và cung cấp phản hồi khách quan. Nếu bạn lo ngại bị cô lập khỏi thông tin quan trọng, hãy có người thân cận nhắc nhở và hỗ trợ bạn theo dõi các sự kiện quan trọng.

6.4 Lắng nghe và tin tưởng bản thân mình

Dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào, việc xây dựng lòng tin vào chính mình là điều cần thiết. Hãy lắng nghe và tin tưởng vào nhận định, cảm xúc và quyết định của bạn. Khi bạn tự tin vào bản thân mình, bạn sẽ khó bị lung lay bởi những lời nói hay hành động thao túng.

6.5 Tìm cho mình một nơi làm việc mới

Nếu bạn nhận thấy môi trường làm việc hiện tại đang chứa đầy gaslighting và không còn là nơi lành mạnh, cân nhắc việc tìm kiếm một công việc mới. Một môi trường làm việc tích cực và hỗ trợ sẽ giúp bạn phát triển và cảm thấy hạnh phúc hơn. Đôi khi, việc rời bỏ một môi trường độc hại là bước đi quan trọng nhất để bảo vệ sức khỏe tinh thần của bạn.

Ranh giới giữa việc đưa ra ý kiến xây dựng và hành động gaslighting rất mỏng manh và khó phân biệt. Quan trọng là bạn cần biết cách nhận biết được đâu là những ý kiến chân thành và tôn trọng đối với bạn. Khi bạn hiểu rõ cách phòng tránh và xử lý sự thao túng tâm lý từ gốc rễ, sức khỏe tinh thần và sự tự tin của bạn sẽ được củng cố và bảo vệ một cách bền vững. Biluxury hy vọng bạn đã hiểu rõ hơn về gaslighting và các cách nhận biết những dấu hiệu đầu tiên của nó.